Ministrant lub minister (łac. ministro – służyć, posługiwać, pomagać) – osoba posługująca przy celebracji Mszy oraz przy sprawowaniu pozostałych sakramentów i sakramentaliów (np. błogosławieństwa, pogrzeby, nabożeństwa). Po okresie próbnym są uroczyście przyjmowani do grona Służby Liturgicznej poprzez błogosławieństwo do tej funkcji.
Stroje ministrantów są różnorodne. Wzorem, przewidzianym przez księgi liturgiczne jest alba, lub komża włożona na sutanelę.
stopnie i funkcje:

  • kandydat – nie nosi jeszcze komży lecz szarfę, ale uczy się w tym czasie posługiwania do mszy, odpowiedzi mszalnych itp., ten okres próby trwa zazwyczaj rok; czasem stopień kandydacki bywa dzielony na dwa stopnie:
    • aspirant – pierwsze 3 miesiące okresu kandydackiego – przyszli ministranci podczas liturgii nie wkładają jeszcze komży;
    • kandydat – okres 9-miesięczny po uroczystym przyjęciu do grona kandydatów; kandydaci podczas liturgii noszą komżę
  • choralista (ministrant) – daje wiernym sygnały do przyjęcia odpowiednich postaw ciała za pomocą kołatek, dzwonków i gongów;
  • ministrant światła (inaczej ceroferariusz; łac. niosący świecznik) – opiekuje się świecami, posługuje do nich;
  • ministrant księgi pełni funkcje:
    • ministranta krzyża (inaczej krucyferariusz łac. crux: krzyż oraz ferre: nieść – niosący krzyż) – nosi krzyż podczas procesji i drogi krzyżowej;
    • ministranta księgi (inaczej librysta lub manduktor; z łac. liber – księga) – dba o księgi liturgiczne, przygotowuje je przed celebracją liturgiczną; może posługiwać celebransowi przy mszale;
  • ministrant ołtarza może pełnić następujące funkcje:
    • ministrant wody – nosi kociołek z woda święconą: podczas aspersji (pokropienia wiernych woda święconą) oraz błogosławieństw i poświęceń.
    • ministranta kadzidła – funkcje spełniają dwaj ministranci:
      • turyferariusz – (od turyfera) odpowiedzialny jest za kadzielnicę (trybularz): jej przygotowanie i utrzymanie w czystości;
      • nawikulariusz – (od nawikulum) służy razem z turyferariuszem – niesie kadzidła w naczyniu, zwanym „łódką” (łac. naviculum);
    • ministrant ołtarza – posługuje przy naczyniach liturgicznych; podaje chleb, wino i wodę do sprawowania Eucharystii, usługuje kapłanowi, a przy udzielaniu wiernym Komunii świętej, przytrzymuje patenę pod Ciałem Pańskim, by jego partykuły nie spadły na ziemię;
  • lektor – ministrant Słowa Bożego – osoba po specjalnym kursie trwającym zazwyczaj rok; proklamuje Słowo Boże (czytania z wyjątkiem Ewangelii) oraz odczytuje wezwania Modlitwy Powszechnej; może, za zgodą celebransa odczytać lub zaśpiewać psalm.
    • psałterzysta – wykonuje psalmy, zazwyczaj jest ministrantem Słowa Bożego posiadającym uzdolnienia muzyczne;
    • kantor – intonuje pieśni, dba o oprawę muzyczną liturgii i zaangażowanie wiernych w śpiew, ta funkcja rzadko już występuje w Polsce i jest często mylona z psałterzystą. Kantor zazwyczaj jest ministrantem Słowa Bożego posiadającym wykształcenie muzyczne;
  • ceremoniarz – mistrz ceremonii – osoba po specjalnym kursie trwającym zazwyczaj rok; jego zadaniem jest koordynowanie działań pozostałych ministrantów; jest odpowiedzialny za prawidłowy przebieg liturgii, przeprowadza próby z ministrantami, musi być zaznajomiony z przepisami liturgicznymi;
  • animator liturgiczny – jest starszym ministrantem (zazwyczaj powyżej 16 lat) lub osobą dorosłą, na ogół po specjalnym kursie; opiekuje się grupą ministrantów.

Oczywiście, ministrant może wykonywać zadania przewidziane dla stopni niższych, oraz, gdy nabył już stosowne umiejętności, te przewidziane dla stopni wyższych.

Ministrantki w Polsce

W Polsce od 1994 funkcje ministrantów mogą pełnić również kobiety, jeśli w danej diecezji zezwolił na to ordynariusz. Kongregacja Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów wydała 15 marca 1994 List ogólny do przewodniczących Konferencji Biskupów na temat posługi świeckich w liturgii, zgodnie z którym poszczególni biskupi mogą w swoich diecezjach zezwolić na posługę przy ołtarzu także kobietom. Warunkiem takiego zezwolenia są „prawdziwe potrzeby parafii i dobro wiernych”

Patroni ministrantów

  • św. Alojzy Gonzaga SJ
  • św. Dominik Savio
  • św. Jan Berchmans SJ
  • św. Stanisław Kostka SJ
  • św. Tarsycjusz
  • św. Jan Bosco

 

Hymn ministrantów

Króluj nam, Chryste, zawsze i wszędzie.
To nasze rycerskie hasło.
Ono nas zawsze prowadzić będzie,
I świecić jak słońce jasno.
Naprzód przebojem, młodzi rycerze,
Do walki z grzechem swej duszy.
Wodzem nam Jezus w Hostii ukryty,
Z Nim w bój nasz zastęp wyruszy.
Pójdziemy naprzód, naprzód radośnie,
Podnosząc w górę swe czoła.
Przed nami życie rozkwita w wiośnie.
Odważnie, bo Jezus woła.
 

Pozdrowienie ministrantów

Króluj nam Chryste, Zawsze i wszędzie

Modlitwa ministranta

Przed Mszą Św.
Oto za chwilę przystąpię
Do Ołtarza Bożego,
do Boga, który rozwesela młodość moją.
Do świętej przystępuję służby.
Chcę ją dobrze pełnić.
Proszę Cię, Panie Jezu, o łaskę skupienia,
by myśli moje były przy Tobie,
by oczy moje były zwrócone na ołtarz,
a serce moje oddane tylko Tobie. Amen.
Po Mszy Św.
Boże, którego dobroć powołała mnie do Twej świętej służby,
spraw, bym uświęcony uczestnictwem w Twych tajemnicach
przez dzień dzisiejszy i całe me życie
szedł tylko drogą zbawienia.
Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.